Sztuka miała różne definicje, style i reprezentacje na przestrzeni dziejów. Jedną z najbardziej demokratycznych form, w jakich przejawia się świat sztuki, jest sztuka miejska, czyli taka, która nie jest reprezentowana w galeriach, muzeach czy konkretnych miejscach w świecie sztuki, ale w samym mieście, na ulicy. Od graffiti, po mural, istnieje kilka artystycznych form wyrazu, które możemy napotkać podczas spaceru po naszym mieście i niezależnie od ich legalności lub nie, dzieła te nadają osobowość ulicom, przełamując miejską monotonię. Dziś porozmawiamy o muralach.
Mural, w swoim najbardziej podstawowym znaczeniu, może być rozumiany jako każda obrazowa ekspresja wykonana na ścianie. Murale należą do najstarszych środków wyrazu artystycznego, wykonywanych w czasach prehistorycznych przez naszych przodków na ścianach jaskiń, co widać na malowidłach jaskiniowych, takich jak te w Lascaux we Francji czy Altamira w Hiszpanii.
W miarę upływu wieków ci, których stać było na wynajęcie znanych artystów, zwracali się do malarzy, by zamieniali ściany swoich luksusowych rezydencji w murale z najróżniejszymi przedstawieniami. Praktyka ta była szczególnie powszechna w okresie renesansu, wykonywana zarówno przez szlachtę, jak i duchowieństwo, czego dowodem jest Kaplica Sykstyńska w Watykanie, piękny przykład fresków wewnętrznych (fresków) autorstwa wielkiego artysty Michała Anioła.
Ale współczesna idea muralu jako sztuki miejskiej jest całkiem świeża i pochodzi z Meksyku. Na definicję muralu, jaką znamy, wpływ miał Meksykanin Diego Rivera, któremu udało się stworzyć szkołę wśród swoich rówieśników w latach 20. XX wieku, co ułatwił meksykański sekretarz edukacji publicznej José Vasconcelos w ramach modernizacji stanu Meksyk po rewolucji 1910 roku.
Pierwotnie meksykańskie murale miały na celu wzmocnienie meksykańskiej tożsamości i pamięci zbiorowej, stworzenie silnego poczucia przynależności narodowej, a zatem miały silny cel nacjonalistyczny i polityczny. Z czasem ten rodzaj sztuki stał się uniwersalny, dając początek nowym nurtom, z których każdy miał ideały polityczne lub apolityczne, dalekie od pierwotnego celu z lat 20. Obecnie murale można znaleźć w praktycznie każdym polskim mieście, niedawno powstał wyjątkowy mural w Bielsku-Białej, o którym przeczytasz tutaj.
Niektórzy uważają murale za rodzaj graffiti, choć nie zawsze musi tak być. Od ekspresji graffiti różnią się tym, że murale to dobrze wykonany projekt, który ma za zadanie przekazać jakiś komunikat. Są one również bardziej legalne, czasem nawet opłacane przez samą administrację rządową poprzez zatrudnianie profesjonalnych artystów i eksponowanie ich prac w dobrze widocznych miejscach w mieście, od białej ściany budynku sąsiada po ściany samego ratusza.
